Szkoła to obowiązek każdego dziecka i nie ominie żadnego. Od przedszkola, aż po szkoły średnie – każda z pociech musi przejść te etapy rozwoju i jest to coś, co przeżyć musi. Wiele dzieci uwielbia chodzić do szkoły, nie tylko, aby czerpać naukę. Jest to dla nich czas, w którym mogą spotkać się ze swoimi przyjaciółmi. Jednak są też dzieciaki, które nie lubią aspektu nauki czy idei chodzenia do szkoły, ale potrafią sobie z tym poradzić. Istnieją jednak przypadki, kiedy dzieciaki są przerażone szkołą, a sama myśl o pójściu do niej doprowadza do paraliżu i wystąpienia problemów zdrowotnych. To może być objaw fobii szkolnej. Czym jest, jakie ma objawy i przyczyny? Czytajcie dalej, a my postaramy się odpowiedzieć na te pytania.
Fobia szkolna – co to jest?
Fobia szkolna to przede wszystkim utrwalona odmowa chodzenia do szkoły. Ta, utrwalona niechęć do chodzenia do szkoły, jest uwarunkowana zaburzeniami lękowymi, a może np. mieć charakter zaburzeń buntowniczych. Fobia szkolna jest zaburzeniem lękowym w postaci fobii i należy do fobii społecznych. Ta grupa zaburzeń jest klasyfikowana jako zaburzenia nerwicowe, stąd potoczne określenie “nerwica szkolna”. Dlatego też, każda utrzymująca się niechęć czy odmowa chodzenia do szkoły, wymaga szczegółowej diagnozy psychologicznej, a czasami nawet psychiatrycznej, która ma na celu poznanie uwarunkowań problemu. Od postawionej przez specjalistę diagnozy uzależniony jest sposób pomocy i rozwiązania problemu.
Fobia szkolna – objawy
Główną cechą tej grupy zaburzeń lękowych jest to, że lęk wywoływany jest przez konkretną sytuację, w tym przypadku – pójście do szkoły. Fobia szkolna jest formą zaburzenia lękowego, które jest wyzwalane przez obecność innych osób. Głównie koncentruje się wokół obaw związanych z oceną przez innych i przejawią się przeżywaniem nasilonego lęku związanego z ekspozycją i unikaniem sytuacji społecznych. Przez unikanie relacji społecznych prowadzi do znacznego upośledzenia funkcjonowania społecznego i edukacyjnego. Zaburzony jest prawidłowy rozwój zawodowy, aktywność społeczna, rozwój relacji interpersonalnych. Zaczynają się pojawiać trudności w nauce.
Jakość życia osób cierpiących z powodu zaburzeń lękowych pod postacią fobii, jest znacznie obniżona i porównywalna do pacjentów z depresją. Zazwyczaj jest ona związana z niską samooceną i strachem przed krytyką, ośmieszeniem i kompromitacją. Jeśli chodzi o fobię szkolną, to jej objawami są:
- Przeżywanie lęku w sytuacji dotyczącej szkoły,
- lęk napadowy,
- przeżywanie nasilonego niepokoju (które może przybrać nawet postać przerażenia) przed pójściem do szkoły. Nawet sama myśl o placówce może nasilać objawy,
- przyspieszone bicie serca, omdlenia, brak apetytu, nudności, wymioty, nagła potrzeba oddawania moczu, bóle brzucha, podwyższona temperatura.
Objawy somatyczne mogą być bardzo poważne i nasilone. Dziecko dotknięte fobią szkolną może izolować się w szkole, nie umieć nawiązywać kontaktów z rówieśnikami i nie potrafi przeprowadzić rozmowy. Zdarza się, że dziecko takie zostanie kozłem ofiarnym, co pogłębia zamknięcie się w sobie i zwiększa jego cierpienie.
Fobia szkolna – przyczyny
Przyczyny fobii szkolnej mogą być różnorodne. Jednak jest to skomplikowana kwestia i ciężko jest wskazać konkretne powody jej występowania. Często zdarza się, że są to problemy bardzo złożone, które składają się na głębsze problemy. Zarówno te dziecka, jak i te, które mają miejsce w rodzinie. Dziecko czerpie wzorce z rodziny. A jeśli te wzorce nie są zdrowe i właściwe, to dziecko je przyswoi. Dlatego, aby pomóc w zażegnaniu fobii szkolnej, trzeba przepracować problemy rodzinne, które narastały i oddziaływały negatywnie na dziecko i innych członków rodziny.
Teraz przejdziemy do bardziej konkretnych powodów, przez które dziecko zaczyna cierpieć na fobię szkolną. A są nimi:
Lęk społeczny
Fobia szkolna może być następstwem lęku społecznego. Lęk ten u dzieci rozwija się jeszcze przed szóstym rokiem życia, jednak jego rozwój zależny jest od różnych wydarzeń w życiu i może pojawić się w późniejszym wieku. Dziecko cierpiące na fobię społeczną może mieć świetne kontakty z rodziną i najbliższymi. Jednak osoby, które są poza tymi kręgami budzą u nich niepokój i strach w dziecku. Dziecko ma obniżone kompetencje społeczne, przez co w tej kwestii odstaje na tle swoich rówieśników. StrefaMyśli to miejsce, w którym znajdziesz więcej informacji na temat zaburzeń lękowych i fobii społecznych.
Lęk separacyjny
Lęk separacyjny rozwija się u dzieci na etapie wczesnego dzieciństwa. Może objawiać się już w wieku dwóch lat, choć statystycznie najczęściej, gdy zaczyna ono chodzić do szkoły. Dziecko nie chce rozdzielać się z rodzicami, a najczęściej lęk budzi wizja rozstaniem z matką. Przyczyną lęku separacyjnego mogą być rodzice, którzy są zbyt kontrolujący, nadopiekuńczy lub tacy, którzy sami zmagają się z zaburzeniami lękowymi.
Inne przyczyny
Często istnieją inne przyczyny, przez które rozwija się fobia szkolna u dziecka. Czasami za jej rozwój może odpowiadać fakt, że dziecko jest szkołą straszone. Może ona mu się jawić jako miejsce straszliwe, a przebywanie tam jest dla niego karą. Straszenie dziecka szkołą prowadzi tylko do pogłębienia problemów. Dlatego, jeśli zauważyłeś, że ktoś straszy Twoją pociechę szkołą – koniecznie zareaguj.
Kolejną przyczyną występowania fobii szkolnej może być postawienie zbyt wysokich wymagań przed dzieckiem. To prowadzi do strachu przed niemożliwością ich sprostania. Jeśli jest karane za gorsze wyniki w nauce, to może to doprowadzić do rozwoju wielu problemów psychicznych, a także obniżenia samooceny.
Kolejną przyczyną pojawienia się fobii szkolnej jest odrzucenie przez rówieśników – ze względu swojego wyglądu, niepełnosprawności czy “inności”. Przez to może stać się ofarą prześladowania i ostracyzmu społecznego.
Fobia szkolna – leczenie
Fobia szkolna zazwyczaj leczona jest przy użyciu psychoterapii, której celem jest zidentyfikowanie i zmiana błędnych myśli i osądów pacjenta, a także jego zachowań i reakcji. W terapii stosuje się także techniki relaksacyjne, ćwiczenia oddechowe, wizualizacje i treningi rozluźniające mięśnie.
